عوامل تربيت

يَآ أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَآءَتْكُم مَّوْعِظَةٌ مِّن رَّبّكُمْ وَشِفَآءٌ لِّمَا فِى الصُّدُورِ وَهُدىً وَرَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِينَ‏

اى مردم! همانا از سوى پروردگارتان پند و اندرزى براى شما آمد كه مايه‏ى شفا براى آنچه در سينه‏هاى شماست

و هدايت و رحمتى براى مؤمنان است.

پيامبراكرم‏صلى الله عليه وآله فرمود: «اذا التبسَتْ عليكم الفِتن كالّيل المُظلم فعليكم بالقرآن فانّه شافع

مشفّع…» در هجوم فتنه‏هاى تيره و وحشتناك، به قرآن پناه بريد كه هم موعظه است، هم شفا، هم نور و هم

رحمت.

امام صادق‏عليه السلام فرمود: «شفاء لما فى الصّدور من الامراض الخواطر و مشبّهات الامور» قرآن، براى تمام

امراض روحى و شبهات و افكار شفاست.

گويا آيه اشاره به مراحل چهارگانه‏ى تربيت و تكامل دارد، يعنى:

الف: مرحله‏ى موعظه، نسبت به كارهاى ظاهرى. «موعظة من ربّكم»

ب: مرحله‏ى پاكسازى روح از رذايل. «شفاء لما فى الصّدور»

ج: مرحله‏ى راهيابى به سوى مقصود. «هدىً»

د: مرحله‏ى دريافت رحمت الهى. «رحمة للمؤمنين»

وفاى به عهد

وفاى به عهد در تمام موارد زير لازم است:

الف) عهدى كه خداوند از طريق فطرت يا انبيا با انسان‏ها بسته است. «ألم أعهد اليكم يا بنى آدم…»

ب) عهدى كه انسان با خدا مى‏بندد. «و منهم من عاهد اللّه لئن آتانا من فضله…»

ج) عهدى كه انسان با مردم مى‏بندد. «و الموفون بعهدهم اذا عاهدوا…»

د) عهد رهبر با امّت و بالعكس. «الذين عاهدت منهم ثم ينقضون عهدهم»

پرهيز از سخن لغو

1. مؤمن واقعى كسى است كه نه تنها به مجلس لغو نمى‏رود و به سخن لغو گوش نمى‏دهد، بلكه اگر كلام

بيهوده‏اى هم شنيد، عكس‏العمل نشان مى‏دهد. «و اذا سمعوا اللغو اعرضوا عنه»

2. يكى از نمونه‏هاى صبر، بى‏اعتنايى به لغو و اعراض از آن است. «صبروا - اعرضوا عنه»

3. اعراض از لغو در گفتن، شنيدن، ديدن و معاشرت، كمالى است كه در همه‏ى اديان الهى از آن ستايش شده

است. «سمعوا اللغو اعرضوا عنه» (آيه فوق در توصيف گروهى از اهل‏كتاب است.)

4. از شيوه‏هاى عمومى وساده‏ى نهى از منكر، اعراض از منكر است. «سمعوا… اعرضوا عنه» (لغو را با لغو پاسخ

نگوييم.)

5. انسان در برابر آنچه مى‏شنود، مسئول است. «سمعوا… اعرضوا»

6. قاطعيّت، صلابت و عدم سازش، نشانگر ايمان راسخ است. «لنا اعمالنا و لكم اعمالكم»

7. سود و زيان عمل هركس به خود او برمى‏گردد. «لنا اعمالنا و لكم اعمالكم»

8. اعراض، بايد كريمانه باشد. «اعرضوا… سلام عليكم»

9. اعراض بايد همراه هشدار به اهل لغو باشد. «اعرضوا… لانبتغى الجاهلين»

10. لغو، ميوه‏ى جهل و بيهوده‏گو، جاهل است. «لانبتغى الجاهلين»

دورى از سخن و مجلس باطل

از ديدگاه اسلام، آهنگ‏هايى كه متناسب با مجالس فسق و فجور و گناه باشد و قواى شهوانى را تحريك نمايد،

حرام است، ولى اگر آهنگى مفاسد فوق را نداشت، مشهور فقها مى‏گويند: شنيدن آن مجاز است.

امام باقرعليه السلام فرمود: غنا، از جمله گناهانى است كه خداوند براى آن وعده‏ى آتش داده است، سپس اين

آيه را تلاوت فرمود: «و من النّاس من يشترى لهو الحديث…». بنابراين غنا، از گناهان كبيره است، زيرا گناه

كبيره به گناهى گفته مى‏شود كه در قرآن به آن وعده‏ى عذاب داده شده است.

در سوره‏ى حج مى‏خوانيم: «واجتنبوا قول الزّور»از سخن باطل دورى كنيد. امام صادق‏عليه السلام فرمود: مراد از

«قول زور» آوازه خوانى و غناست

از امام صادق و امام رضاعليهم السلام نيز نقل شده كه يكى از مصاديق «لهو الحديث» در سوره‏ى لقمان، غنا

مى‏باشد.

در روايات مى‏خوانيم:

* غنا، روح نفاق را پرورش مى‏دهد و فقر و بدبختى مى‏آورد.

* زنان آوازه‏خوان و كسى كه به آنها مزد مى‏دهد و كسى كه آن پول را مصرف مى‏كند، مورد لعنت قرار گرفته‏اند،

همان گونه كه آموزش زنان خواننده حرام است.

* خانه‏اى كه در آن غنا باشد، از مرگ و مصيبت دردناك در امان نيست، دعا در آن به اجابت نمى‏رسد و فرشتگان

وارد آن نمى‏شوند.

مسئوليت انسان در برابر خانواده

در آيات متعدّدى از قرآن به رسالت انسان در برابر خانواده‏اش اشاره شده است، از جمله:

- «قوا انفسكم و اهليكم ناراً»

- «وأمر اهلك بالصلاة و اصطبر عليها»(2167) اهل خود را به نماز فرمان ده وبر آن پايدارى كن.

- «و انذر عشيرتك الاقربين»نزديك‏ترين بستگانت را هشدار ده.

- «يا بنىّ اقم الصلاة و أمر بالمعروف»(2169) فرزندم! نماز به پا دار و امر به معروف كن.

- «قل لازواجك و بناتك و نساء المومنين»اى پيامبر! به زنان و دختران خود و سپس زنان مؤمنان بگو…

- «ان الخاسرين الّذين خسروا انفسهم و اهليهم يوم القيامة»زيانكاران واقعى كسانى هستند كه خود و

خانواده‏شان در قيامت باخته‏اند.

- «انّا كنّا فى اهلنا مشفقين»مردان خدا در مورد خانواده‏شان دغدغه دارند و بى تفاوت نيستند.

- «و كان يأمر اهله بالصلاة»پيامبر، همواره خانواده‏اش را به نماز سفارش مى‏كرد.

در روايات نيز توجّه بسيارى به اين موضوع شده كه چند نمونه‏اى ذكر مى‏شود:

- امام على‏عليه السلام مى‏فرمايد: «علّموا انفسكم و اهليكم الخير و ادّبوهم»به خود و خانواده‏تان خير بياموزيد و

آنان را ادب كنيد.

- پيامبر اكرم‏صلى الله عليه وآله فرمودند: «كلّكم راع و كلكم مسئول عن رعيّته… الرجل راع على اهل بيته…

فالمرئة راعية على اهل بيت بعلها و ولده» همه شما نسبت به زير دست خود مسئول هستيد. مرد، مسئول

خانواده‏اش؛ زن، مسئول شوهر و فرزندش است.

- پيامبر اسلام‏صلى الله عليه وآله مى‏فرمايد: «مرّوا صبيانكم بالصلاة اذا بلغوا سبع سنين واضربوهم على تركها

اذا بلغوا تسعاً و فرقوا بينهم فى المضاجع اذا بلغوا عشرا»همين كه فرزندتان به هفت سالگى رسيد، آنان

را به نماز فرمان دهيد و همين كه نه ساله شدند، سخت‏گيرى تا مرز تنبيه بدنى مانعى ندارد و بستر و رختخواب

آنان را در ده سالگى جدا كنيد.

 
مداحی های محرم