سؤال: چرا گاهى وقت‏ها دعاى ما مستجاب نمى‏شود؟

پاسخ: عدم استجابت دعاى ما به خاطر شرك يا جهل ماست. در تفسير الميزان مى‏خوانيم كه خداوند در اين آيه

مى‏فرمايد: «اجيب دعوة الداع اذا دعان» خودم اجابت مى‏كنم دعا كننده‏اى را كه فقط مرا بخواند و با اخلاص تمام، از

من طلب خير كند. پس اگر دعا مستجاب نشد، يا به جهت آن است كه ما از خداوند خير نخواسته‏ايم و در واقع براى

ما شرّ بوده، يا اگر واقعاً خير بوده، خالصانه و صادقانه از خداوند درخواست نكرده‏ايم و همراه با استمداد از غير بوده

است و يا اين‏كه استجابت درخواست ما، به مصلحت ما نباشد كه به فرموده روايات، در اين صورت به جاى آن

بلايى از ما دور مى‏شود ويا براى آينده ما يا نسل ما ذخيره مى‏شود ويا در آخرت جبران مى‏گردد.

در اصول كافى مى‏خوانيم: «كسى كه غذاى حرام بخورد، يا امر به معروف و نهى از منكر را ترك كند و يا از سر

غفلت و بى‏اعتنايى دعا كند، دعايش مستجاب نمى‏شود».

معناى دعا، ترك كسب و كار نيست؛ بلكه توكّل به خداوند همراه با تلاش و كوشش است؛ لذا در حديث

مى‏خوانيم: دعاى كسى كه تلاش نمى‏كند و بيكار نشسته مستجاب نمى‏شود.

سؤال: با اين‏كه كارهاى خداوند قانون‏مند و براساس عوامل و سنّت‏هاى ثابت است، پس دعا چه نقشى دارد؟

پاسخ: همان‏گونه كه حكم نماز و روزه‏ى مسافر با غيرمسافر متفاوت است، حال و مقام و منزلت انسان دعا كننده

نيز با انسان غافل از خدا متفاوت هستند و سنّت خداوند لطف به اوّلى است، نه دومى. آرى؛ دعا و گفتگو با

خداوند، ظرفيّت انسان را براى دريافت الطاف الهى بيشتر مى‏كند. همان‏گونه كه توسّل و زيارت اولياى خدازمينه را

مساهد و شرايط انسان را عوض مى‏كند. چنانكه اگر كودكى همراه پدر به مهمانى رود، دريافت محبّتش بيش از آن

خواهد بود كه تنها برود. بنابراين دعا، زيارت و توسل، سبب تغيير شرايط است، نه بر هم زدن سنّت‏هاى قطعى

الهى.

سؤال: با اين كه خداوند وعده‏ى استجابت داده است، «اُدعونى استجب لكم» چرا برخى دعاهاى ما مستجاب

نمى‏شود؟
پاسخ: الف) بعضى اعمال نظير گناه و ظلم و خوردن لقمه‏ى حرام و عفو نكردنِ كسانى كه از ما عذرخواهى

مى‏كنند، مانع استجابت دعا مى‏شود.

ب) گاهى مستجاب شدن دعاى ما نظام آفرينش را به هم مى‏ريزد، نظير دانش آموزى كه در امتحان جغرافيا در

پاسخ اين سؤال كه آيا سطح درياها بالاتر است يا كوه‏ها؟ چون به اشتباه نوشته بود سطح درياها بالاتر است! از

خداوند خواسته بود كه اين دو را جا به جا كند تا او نمره‏ى قبولى بگيرد! به هر حال خداوند همان گونه كه قادر

است، حكيم نيز هست.

ج) گاهى آن دعا مستجاب نمى‏شود، ولى مشابه آن مستجاب مى‏شود.

د) گاهى اثر دعا در آينده‏ى خود انسان يا خانواده و نسل او يا در قيامت نتيجه مى‏دهد و فورى مستجاب

نمى‏شود.

هر دعايى كه مستجاب نشود در حقيقت دعا نيست، چون دعا به معناى طلب خير است و بسيارى از

خواسته‏هاى ما شرّ است نه خير.