وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِن شَكَرْتُمْ لَأَزِيْدَنَّكُمْ وَلَئِن كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِى لَشَدِيدٌ

و(نيز به يادآور) هنگامى كه پروردگارتان اعلام فرمود: همانا اگر شكر كنيد، قطعاً (نعمت‏هاى) شما را مى‏افزايم، و

اگر كفران كنيد البتّه عذاب من سخت است.

اين آيه، مهم‏ترين و صريح‏ترين آيه قرآن در مورد شكر نعمت و يا كفران آن است، كه بعد از آيه‏ى مربوط به نعمت

آزادى و تشكيل حكومت الهى، به رهبرى حضرت موسى مطرح شده است و اين، رمز آن است كه حكومت الهى و

رهبر آسمانى مهم‏ترين نعمت‏هاست، و اگر شكرگزارى نشود خداوند مردم ناسپاس را به عذاب شديدى گرفتار

مى‏كند.

شكر نعمت مراحلى دارد:

الف: شكر قلبى، كه انسان همه‏ى نعمت‏ها را از خداوند بداند.

ب: شكر زبانى، نظير گفتن «الحمدللَّه».

ج: شكر عملى، كه با انجام عبادات و صرف كردن عمر و اموال در مسير رضاى خدا و خدمت به مردم به دست

مى‏آيد.

امام صادق عليه السلام فرمود: شكر نعمت، دورى از گناه است. و نيز فرمود: شكر آن است كه انسان نعمت را از

خدا بداند (نه از زيركى و علم و عقل و تلاش خود يا ديگران) و به آنچه خدا به او داده راضى باشد و نعمت‏هاى الهى

را وسيله‏ى گناه قرار ندهد، شكر واقعى آن است كه انسان نعمت خدا را در مسير خدا قرار دهد.(2019)

شكر در برابر نعمت‏هاى الهى بسيار ناچيز و غيرقابل ذكر است، به قول سعدى:

بنده همان به كه زتقصير خويش‏

عذر به درگاه خدا آورد

ورنه سزاوار خداونديش‏

كس نتواند كه بجا آورد

در حديث مى‏خوانيم كه خداوند به موسى وحى كرد: حقّ شكر مرا بجا آور. موسى گفت: اين كار امكان ندارد، زيرا

هر كلمه‏ى شكر نيز شكر ديگرى لازم دارد. وحى آمد: همين اقرار تو و اين‏كه مى‏دانى هر چه هست از من است،

بهترين شكر من است.(2020)

به گفته‏ى روايات، كسى كه از مردم تشكر نكند از خدا نيز تشكر نكرده است. «من لو يشكر المنعم من المخلوقين

لم يشكر اللَّه».(2021)

اگر نعمت خدا را در مسير غير حقّ مصرف كنيم، كفران نعمت وزمينه كفر است. «لئن كفرتم»، «بدّلوا نعمة اللَّه

كفراً»(2022) كسانى كه نعمت خدا را به كفر تبديل كردند.