امیرالمؤمنین (علیه السـلام) می فرمایند: خوشا به حال کسی که زندگیش مثل زندگی سگ باشد!!! در سگ ده خصلت پسندیده است که مؤمن به داشتن آن سزاوارتر است.
نخست : آن که سگ در میان مردمان ، قدر و قیمتی ندارد که این حال «مساکین» است.
دوم این که سگ مال و مِلکی ندارد که این صفت «مجردین» است.
سوم این که خانه و لانه ای مشخص و معینی ندارد و هر جا که رود همان جا را خوابگاه خود سازد و همه زمین بساط اوست که این از نشانه های «متوکلین» است.
چهارم این که اغلب اوقات گرسنه است و این عادت «صالحین» است.
پنجم این که اگر صد ضربه تازیانه از صاحب خودش بخورد، در خانه او را رها نمی کند و این صفت «مریدین» است.
ششم این که شبها به جز اندکی نمی آرامد و این از صفت های «محبین» و دوستداران است.
هفتم این که رانده می شود و ستم می بیند ولی اگر او را بخوانند بدون دلگیری بر می گردد و این از علامت های «خاشعین» و فروتنان است.
هشتم این که به هر خوراک که صاحبش به او می دهد و راضی است و این حال «قانعین» است.
نهم این که بیش تر لب فروبسته و خاموش است و این از علامت های «خائفین» است.
دهم این که وقتی می میرد ارثی از او باقی نمی ماند و این حال «زاهدین» است.
اگر به این حدیث توجه شود به خوبی دانسته می شود که بسیاری که از صفات پسندیده ای که در این جا برای سگ بیان شده است از صفات متعالی کسانی است که به مقام انسانیت واقعی رسیده و خصلت های خوب را در خویش پرورش داده و به فعلیت رسانده اند؛ زیرا زهدو پارسایی، قناعت ، خشوع ، حب و دوستی ، مریدی ، صالح و درستکاری، توکل ، تجرد و مسکنت و فقر در برابر خداوند از مهم ترین امتیازات انسان های کامل و مومن است و بسیاری از کارهای و اعمالی که انسان به عنوان اصول اخلاقی و هنجاری عقلانی و عقلایی و شرعی انجام می دهد برای دست یابی به این خصلت و یا فعلیت بخشی به آن هاست.
درباره هر یک از این خصلت ها آیات بسیاری در قرآن بیان شده و راهکارها و دستورهایی نیز برای به دست اوردن آن تشریح شده است. برخی از آن ها به عنوان ملاک دین و معیار سنجش آن دانسته شده و در روایات نیز آمده است که به عنوان نمونه به این حدیث می توان اشاره کرد که می فرماید: هل الایمان الا الحب ؛ آیا ایمان جز حب و دوستی است.
خداوند خشوع و توکل و صلاح و زهد را ابزاری برای تقرب به سوی خود می شمارد که با این تقرب انسان به حقیقت وجودی خویش دست می یابد؛ زیرا تقرب به خدا از سنخ تقرب مکانی نیست بلکه مکانت است که با صبغه الهی گرفتن و شاکله وجودی او شدن شدنی و ممکن است.
به هر حال بهره مندی از اخلاق سگی می تواند آدمی را به سوی کمالاتی سوق دهد که آرزوی هر انسانی است.
بنابراین نمی بایست در تحلیل مسایل و دیدن اشیاء تنها به صفات زشت موجودی اشاره کرد که در سگ خصلت تندخویی و خشم اوست بلکه می بایست به ده ها صفت خوب و پسندیده ای اشاره کرد که می تواند درسی برای بشر باشد.