مدرسه علمیه زینبیه ایوان

رهنمودهای اخلاقی و ایمانی این سوره به دو صورت سلبی(نهی) و ایجابی(توصیه های آمرانه) به کار رفته است. اگر توجه شود نکات سلبی آن تماماً با حرف(لا) به کار رفته است و حالت ایجابی(امری) آن به صورت امر و با صیغه جمع بیان شده است.

در این سوره مسائل مهمی در ارتباط با شخص پیامبر(ص) و جامعه اسلامی نسبت به یکدیگر مطرح گشته و بسیاری از نکات مهم اخلاقی در آن عنوان شده است.

علامه طباطبایی ذیل آیات این سوره می فرماید: این سوره مشتمل بر مسائلی از احکام دین است. احکامی که با آنها سعادت زندگی فردی انسان تکمیل می شود و نظام صالح و طیب در(مجتمع) مستقر می گردد. بعضی از آن مسائل ادب جمیلی است که باید بین بنده و خدای سبحان رعایت شود و پاره ای از آنها آدابی است که بندگان خدا باید در مورد رسول خدا(ص) رعایت کنند (که در آیات اول سوره ی حجرات به تعدادی از این آداب اشاره شده است ).

بعضی دیگر از احکام مربوط به مسائلی است که مردم در برخورد با یکدیگر در زندگی خود باید آن را رعایت کنند. قسمتی دیگر مربوط به برتری هایی است که بعضی از افراد بر بعضی دیگر دارند و تفاضل و برتری افراد از اهم اموری است که جامعه ی مدنی با آن منتظم می شود و انسان را به سوی زندگی توأم با سعادت و عیش پاک و گوارا هدایت می کند؛و در آخر به حقیقت ایمان و اسلام اشاره شده است و بدین سان بر بشریت منّت می گذارد که نور ایمان را به او افاضه نموده است.1

بنابراین این سوره مشتمل بر نکات مهمی است که عبارتند از:

1. آداب برخورد با پیامبر اسلام و اصولی را که مسلمانان باید در محضر پیامبر رعایت کنند.

2. یک سلسله اصول اخلاقی و اجتماعی که بکار بردن آنها باعث محبت و صفا و صمیمیت و اتحاد و امنیت در جامعه می گردد و فراموش کردن این نکات باعث بدبینی و نفاق و پراکندگی و ناامنی می شود.

3. دستوراتی که مربوط به چگونگی برخورد با اختلاف هایی است که بین مسلمانان روی می دهد.

4. معیار ارزش انسان در پیشگاه خداوند و اهمیت مسأله ی تقوا.

5. تأکید روی این مسأله مهم که ایمان تنها به گفتار نیست، بلکه باید علاوه بر اعتقاد قلبی اثر ایمان در اعمال انسان و در جهاد با اموال و نفوس آشکار گردد.

6. و در آخرین آیه از علم خداوند و آگاهی او از همه اسرار نهان عالم هستی و اعمال انسانها سخن گفته است که در حقیقت ضمانت اجرایی همه بخش های سوره است.

اسلام براى پيشگيرى از زنا، برنامه‏هايى ارائه داده است، از قبيل:

1. ممنوعيّت اختلاط زن و مرد در بعضى مكان‏ها.

2. ممنوعيّت خلوت مرد با زن نامحرم.

3. حرمت زينت زن براى نامحرمان.

4. حرمت نظر به نامحرم و دست دادن با نامحرم و پرهيز از فكر زنا و تماشاى عكس‏هاى تحريك كننده.

5. مجازات شديد براى زناكار.

6. توصيه به ازدواج و پايين‏گرفتن مهريّه.

7. نكوهش از ازدواج دير هنگام.

8. عبادت شمردن همسردارى و تلاش براى خانواده.

مفاسد زنا در روايات

برخى از مفاسد زنا، در يكى از سخنان حضرت رضاعليه السلام عنوان شده، از جمله:

1. ارتكاب قتل به وسيله‏ى سقط جنين.

2. بر هم خوردن نظام خانوادگى و خويشاوندى.

3. ترك تربيت فرزندان.

4. از بين رفتن موازين ارث.

* على‏عليه السلام ترك زنا را مايه‏ى استحكام خانواده وترك لواط را عامل حفظ نسل مى‏داند.

* پيامبراكرم‏صلى الله عليه وآله فرمود: زنا داراى زيان‏هاى دنيوى و اُخروى است:

امّا در دنيا: از بين رفتن نورانيّت و زيبايى انسان، مرگ زودرس و قطع روزى.

امّا در آخرت: درماندگى، هنگام حساب قيامت؛ غضب الهى و جهنّم هميشگى.

* از پيامبرصلى الله عليه وآله نقل شده است: هر گاه زنا زياد شود، مرگ ناگهانى هم زياد مى‏شود.

* زنا نكنيد، تا همسران شما نيز به زنا آلوده نشوند. هر كه به ناموس ديگران تجاوز كند، به ناموسش تجاوز خواهد

شد. همان گونه كه با ديگران رفتار كنيد، با شما رفتار خواهد شد.

از مكافات عمل غافل مشو

گندم از گندم برويد جو ز جو

* چهار چيز است كه هر يكى از آنها در هر خانه‏اى باشد آن خانه، ويرانه است و بركت ندارد: 1. خيانت. 2. دزدى.

3. شرابخوارى. 4. زنا.

* زنا، از بزرگ‏ترين گناهان كبيره است.

* امام صادق‏عليه السلام فرمود: هر گاه مردم مرتكب چهار گناه شوند، به چهار بلا گرفتار شوند:

1. زمانى كه زنا رواج يابد، زلزله خواهد آمد.

2. هر گاه مردم زكات نپردازند، چهار پايان به هلاكت مى‏رسند.

3. هرگاه قضاوت مسئولان قضايى، ظالمانه باشد، باران نخواهد باريد.

4. زمانى كه پيمان شكنى شود، مشركان بر مسلمانان غلبه خواهند كرد.

حكم زنا

احكام زنا بر اساس شرايط افراد متفاوت است، در اين آيه فقط به يك صورت اشاره شده كه اگر مرد يا زن مجردى

زنا كند، صد تازيانه مى‏خورد، ولى اگر كسى با داشتن همسر، مرتكب زنا شود، رجم و سنگسار مى‏گردد. چنانكه

اگر همسر دارد ولى به او دسترسى ندارد (مثلاً همسرش در زندان است،) و در اين صورت مرتكب زنا شود، حكم

سنگسار به تازيانه و شلاق تبديل مى‏شود.

قرآن، زنا را كارى زشت مى‏داند و از آن نهى مى‏كند. «و لاتقربوا الزّنا» ترك زنا را نشانه‏ى بندگان راستين

خداوند مى‏شمرد. «و عبادالرحمن… و لايزنون»و دورى از اين گناه را شرط بيعت با پيامبر مى‏داند. «اذا

جائك … و لا يزنين»

قال ابو عبد الله(ع):

لا تملا عینیک من النظر الیهما الا برحمة و رقة، و لا ترفع صوتک فوق اصواتهما، و لا یدیک فوق ایدیهما و لا تتقدم قدامهما.

امام صادق(ع) فرمود:

چشمهایت را جز از روی دلسوزی و مهربانی با پدر و مادر خیره مکن و صدایت را بلندتر از صدای آنها نکن دستهایت را بالای دستهای آنها مبر، و جلوتر از آنان راه مرو.

بحار الانوار، ج 74، ص 79.