مدرسه علمیه زینبیه ایوان

اصل و فرع‏

مواردى در فقه وجود دارد كه فرع، مهمتر از اصل است همچون موارد زير:
۱. سلام مستحب است و جواب سلام واجب است.
۲. نماز جماعت مستحب است ولى تبعيت از امام جماعت در افعال واجب است.
۳. نذر واجب نيست، ولى عمل به آن واجب است.
۴. روزه اعتكاف مستحب است ولى روزه روز سوم واجب است.

چند ويژگى نمازهاى مستحبى‏

۱. تمام نمازهاى مستحبى را مى ‏توان آهسته يا بلند خواند.
۲. نمازهاى مستحبى را نمى ‏توان به جماعت خواند، مگر نماز باران و نماز عيد فطر و قربان.
۳. همه نمازهاى مستحبى را مى ‏توان ايستاده يا نشسته يا در حال حركت خواند.
۴. شك در تعداد ركعات، نماز را باطل نمى ‏كند.
۵. زياد شدن اركان نماز، نماز را باطل نمى ‏كند.
۶. در نمازهاى مستحبى سوره واجب نيست.
۷. براى كم و زياد شدن، سجده سهو واجب نيست.
۸. نماز مستحبى را مى ‏توان با اختيار شكست.
۹. هيچ يك از نمازهاى مستحبى اذان و اقامه ندارند.

اقسام سجده‏

سجده سه نوع است:
۱. واجب مانند سجده‏هاى نماز و سجده آيات سجده.
۲. سجده‏ هاى مستحبى مانند سجده شكر. (در سجده شكر، صرف قرار دادن پيشانى روى زمين همراه با نيت كافى است، گر چه مستحب است چند بار شكراً لله بگويد و يك بار نيز كفايت مى ‏كند).
۳. سجده حرام و آن سجده براى غير خداست.

تشابه نماز قضا با نماز ادا

نماز قضا از چند جهت تابع نماز اداست:
۱. نماز قضا، همچون نماز ادا واجب است.
۲. نماز قضا از جهت شكسته و كامل بودن تابع نماز اداست. (اگر نمازى چهار ركعتى قضا شد، قضاى آن نيز چهار ركعتى است و اگر در سفر قضا شد، قضاى آن هم دو ركعتى است)
۳. در جهر و اخفات (اگر نمازى قضا شد و از نمازهايى بود كه بايد بلند خوانده شود، قضاى آن نيز بايد بلند خواند شود و اگر از نمازهايى بود كه بايد آهسته خوانده شود، قضاى آن نيز بايد آهسته خوانده شود)

حکم محتلم شدن در ماه رمضان چیست؟

حکم محتلم شدن در ماه رمضان

پرسش:   اگر انسان در بین روز در ماه رمضان جنب شود باید همان موقع غسل کند؟

 پاسخ: کسى که در روز ماه رمضان محتلم شود از جهت روزه دار بودن لازم نیست غسل کند، بنابراین که اگر نماز ظهر و عصر را خوانده و بعد از ظهر محتلم شده است، لازم نیست تا قبل از مغرب غسل کند، ولى اگر نماز ظهر و عصر را نخوانده باشد باید براى نماز غسل کند.

پرسش:  اگر کسی بعد از نماز صبح در خواب محتلم شود چه باید کند؟

 پاسخ:  اگر برای روزه‏ دار چنین اتفاقی بیتفد روزه‏ اش صحیح است ولی باید برای نماز غسل یا تیمم کند  (رساله امام(ره) مسأله ۱۵۹۰ و ۱۶۱۹)

پرسش:  اگر کسی بداند اگر بخوابد چه شک داشته باشد چه یقین که محتلم می شود حکم روزه اش چیست.؟

پاسخ: خوابیدن اشکال ندارد و فرضا اگر محتلم شد باید به وظیفه خود عمل نماید یعنی اگر قبل از اذان صبح است باید غسل کند و اگر وقت تنگ است بدل از غسل تیمم نماید و اما اگر در روز محتلم شود لازم نیست فورا غسل کند بلکه می تواند تا وقتی که برای نماز وقت تنگ نشده است غسل را تأخیر بیندازد.

پرسش:  اگر مکلف در شب ماه مبارک رمضان قبل از اذان صبح از خواب بیدار شود و ببیند که محتلم گردیده است و به سبب مشکلاتی از قبیل سرد بودن آب یا حیا یا تنگی وقت غسل و تیمم نکرد، روزه‏ا ش چگونه است؟ اگر روزه ‏اش صحیح نیست، آیا باید کفاره بدهد؟ مقدار کفاره را ذکر کنید.

 پاسخ:  اگر جنب عمداً و بدون عذر شرعی تا اذان صبح غسل نکند یا اگر وظیفه او تیمم است، عمداً تیمم ننماید، روزه ‏اش باطل است و باید کفاره بدهد. مقدار کفاره او این است که یا باید دو ماه روزه بگیرد که‏ لااقل ۳۱ روز آن پی در پی باشد و یا شصت مسکین را اطعام کند؛ یعنی به شصت مسکین حداقل ۷۵۰ گرم گندم یا جو یا برنج یا خرما بدهد.

 اگر برای تیمم وقت ندارد، مثلاً موقع اذان صبح است و اذان شروع شده است، روزه‏ اش بدون غسل و تیمم صحیح است، در صورتی که در غسل یا تیمم کوتاهی نکرده باشد.

پرسش:  در یکی از شب‏های ماه مبارک رمضان نزدیک اذان صبح بیدار شدم، در حالی که جنب شده بودم و شدیداً تحت فشار ادرار بودم. به دست شویی رفتم. در آن اذان صبح شروع شد. این در صورتی بود که نه فرصت غسل کردن داشتم و نه فرصت تیمم. در هر صورت آن روز را روزه گرفتم. آیا روزه من صحیح است؟

  پاسخ:با توجه به این که فرصت غسل و فرصت تیمم نداشته ‏اید، روزه آن روز صحیح است و قضا و کفاره ندارد.

پرسش:  به علت کم رویی شبی نتوانستم غسل جنابت بکنم , لذا عمدا یک روز ماه رمضان را روزه نگرفتم , قضای آن و کفاره آن چگونه است ؟

 پاسخ: وظیفه شرعی شما انجام غسل جنابت بود ولی میتوانستید صبر کنید تا وقت تنگ شود و برای غسل وقت کافی نباشد و در آنصورت تیمم بدل از غسل جنابت می‏کردید و بعدا غسل  به جای می ‏آوردید و هر چند که بخاطر تاخیر در غسل کردن مرتکب گناه شده اید ولی روزه شما هم صحیح بود. ولی اگر عمدا غسل نکرده ‏اید و یا تیمم نکرده ‏اید باید قضای آن روزه را بگیرید و کفاره آن را بدهید.

کفاره آن عبارت است از شصت روز روزه گرفتن که ۳۱ روز آن باید پشت سرهم باشد و یا شصت مسکین طعام بدهید که به هرمسکین یک مد طعام (۷۵۰ گرم گندم یا آرد و …) داده شود. اگر هم ‏اکنون توان ادای کفاره را ندارید هرگاه توانستید و لو تدریجا آن را بپردازید.