مدرسه علمیه زینبیه ایوان

اگر فرزندتان، هنگام صحبت با شما، فریاد بزند و شما هم در مقابل، فریاد می‌زنید یا به او هشدار می‌دهید و عصبانی می‌شوید؟

همه اشتباه می‌کنند. به همین دلیل، خودتان را سرزنش نکنید و در مقابل، به فرزندتان بگویید از کاری که انجام داده‌اید یا حرفی که زده‌اید، پشیمان هستید و از این پس، قانون‌های جدید در خانه بگذارید.

حتی اگر شما فکر می‌کنید که روش تربیتی که داشته‌اید، باید به‌طور کل تغییر کند، در ابتدا، با دو قانون جدید شروع کنید و فرزندتان را با 20 قانون جدید، غافل‌گیر نکنید.

برای فرزندتان، بیش‌تر از دو یا سه حق انتخاب نگذارید. به این ترتیب، می‌توانید همیشه او را در کنترل‌تان داشته باشید.

به خودتان و فرزندتان زمان دهید. تغییر یک رفتار بد، همیشه، زمان می‌خواهد.

فنری که گاهی درمی‌رود!

وقتی دختر خردسالم، از سفر جادویی به خانه پدربزرگ و مادربزرگش برمی‌گردد، مثل فنری می‌شود که از جا در رفته؛ باید با همان تقلا، او را به زندگی برگردانیم. در این سفر جادویی، او هر کاری می‌خواهد، می‌تواند انجام دهد؛ حتی می‌تواند برای چندین ساعت غذا و خوراکی نخورد، کسی هم با قاشق دنبالش ندود. حالا من و همسرم را تصور کنید که باید با تلاش بسیار، او را دوباره به قوانین زندگی خودمان عادت دهیم.

این حرف‌های تکراری، دردسرهای همیشگی همه والدین است؛ چون همه پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها فکر می‌کنند که بچه‌هایشان، با روش‌های تربیتی که در پیش گرفته‌اند، حتما نوه‌های عزیزتر از جان‌شان را می‌کُشند. این وسط، نوه‌ها، از موقعیت پیش آمده نهایت سوءاستفاده! را می‌کنند و حسابی، پنبه پدر و مادر را پیش پدربزرگ و مادربزرگ می‌زنند.

تنها راه والدین برای بهتر کردن اوضاع، نه درست کردن آن، حرف زدن است؛ آن هم با احترام، اما قاطعانه. ما هم همین راه  را در پیش گرفته‌ایم و هم‌چنان تلاش می‌کنیم تا  این دو جبهه! را به تعادل برسانیم. هیچ‌وقت از حرف زدن خسته نشوید؛ سرانجام، نتیجه خواهد داد.

1.دروغ گفتن

یکی از تله‌های تربیتی که والدین در آن می‌افتند، دروغ گفتن برای ترساندن بچه‌هاست. شاید شما هم برای این‌که فرزندتان، کاری را که از آن سرپیچی کرده، انجام دهد، به دروغ، محلی ترسناک را برایش توصیف کنید که همه بچه‌های بد و حرف‌گوش‌نکن به آن‌جا می‌روند. بعد، تهدید کنید که اگر آن کار را انجام ندهد، او را به آن مکان می‌فرستید. این موضوع، ذهن کودک شما را پر از ترس می‌کند و باعث می‌شود تا مدت‌های طولانی، از نزدیک شدن به بعضی مکان‌ها یا آدم‌های خاص، واهمه داشته باشد.  مادری را در نظر بگیرید که مجبور است سر کار برود و چون نمی‌خواهد دختر خواب‌آلودش، صبح زود و قبل از رسیدن به خانه مادربزرگ، یک گریه و زاری درست و حسابی راه بیندازد، به او می‌گوید: «اگر همین حالا ساکت نشی، می‌گم آقاپلیسه بیاد و ببردت زندان»! واضح است که از آن به بعد، دختر او، از تمام پلیس‌های شهر می‌ترسد.

روش درست: دروغ‌های مصلحتی، ممکن است گاهی به یاری‌تان بیایند و ترساندن کودک، به شما کمک کند تا او، حرف‌شنوی بیش‌تری داشته باشد، اما توصیه همیشگی کارشناسان تربیت کودک این است که با کودک‌تان صادق باشید. به‌عنوان مثال، این مادر می‌توانست به دخترش بگوید: «می‌فهمم که دلت نمی‌خواهد صبح زود بیدار شوی و تا خونه مادربزرگ، توی اتوبوس سرپا بایستی، من هم دوست ندارم سر کار بروم، اما مجبورم و چاره دیگری ندارم.» این روش باعث می‌شود او، احساس بهتری درباره صبح زود بیدار شدن و… داشته باشد.

2.تهدید کردن

یکی دیگر از اشتباهات رایجی که والدین مرتکب می‌شوند، تهدید کردن بچه‌هاست. به او نگویید «اگر دوباره زبانت را دربیاوری، تنبیه‌ات می‌کنم»؛ زیرا وقتی کودک را در چنین شرایطی قرار می‌دهید، علاقه او را برای لجبازی با خودتان، دوبرابر می‌کنید و مطمئن باشید او، کار بدش را تکرار خواهد کرد.

روش درست: تکرار جمله «اگر باز هم به خواهرت لگد بزنی، دیگه هیچ وقت نمی‌آییم پارک»، رفتار کودک شما را تغییر نمی‌دهد، بلکه باعث می‌شود فکر کند هنوز تا قبل از این‌که او را از محل بازی بیرون کنید، می‌تواند با چندتا لگد حسابی دیگر، خدمت خواهرش برسد. پس، بهتر است به او تذکر بدهید که اگر رفتارش را درست نکند، به خانه برمی‌گردید و در صورتی که آن را نادیده گرفت، بدون درنگ، به حرفی که زده‌اید، عمل کنید. این موضوع باعث می‌شود او، از جدیت شما مطمئن باشد.

3. خراب کردن وجهه پدر ومادر توسط یکدیگر

پشت هم را خالی کردن مقابل خواسته‌های بچه‌ها، یکی دیگر از خطاهایی است که هر پدر و مادری ممکن است انجام دهند. به‌عنوان مثال، اگر پدر خانواده، شرط بستنی خوردن را تمیز کردن اتاق قرار داده، شما هم پیرو این شرط باشید و از روی دل‌سوزی، در صورتی که فرزندتان، اتاقش را مرتب نکرده، به او بستنی ندهید.

روش درست: متحد بودن پدر و مادر، یکی از مهم‌ترین مسایلی است که باید توسط والدین رعایت شود. ممکن است شما روش‌های مختلفی برای تربیت و تنبیه کردن فرزندتان داشته باشید و می‌توانید در مورد آن‌ها با یکدیگر صحبت کنید، اما هرگز سعی نکنید مقابل فرزندتان، تلاش دیگری را کم‌تر جلوه دهید.

4. رشوه دادن

رشوه دادن به کودکان، آن هم وقتی باید وظیفه‌شان را انجام دهند، باعث می‌شود همیشه، از شما توقع جایزه داشته باشند. مادر یک دختر دو ساله، در این‌باره می‌گوید: «دختر من، هیچ وقت خوب غذا نمی‌خورد. به همین دلیل، یک بار به او پیشنهاد دادم که اگر غذایش را کامل بخورد، به او شکلات می‌دهم. از آن پس، او، هر بار پس از اتمام غذایش، از من انتظار شکلات یا آب‌نبات دارد.»

روش بهتر: گاهی کار خوب،  مستحق جایزه است، اما تشویق کردن بچه‌ها برای خوب رفتار کردن، بهتر از دادن وعده جایزه است. بهتر است به‌جای به کار بردن جمله «اگر امروز که رفتیم خانه خاله، پسر خوبی باشی، برایت اسباب‌بازی می‌خرم»، از جمله «من واقعا به تو افتخار می‌کنم که امروز، خانه خاله، پسر خوبی بودی و من را خوش‌حال کردی» استفاده کنید.

احساس امنیت

باید به فرزند خود بیاموزید که هر انسانی حق و حقوقی دارد؛ از جمله حق نفس کشیدن، حق زنده ماندن و بسیاری حقوق دیگر. کودک باید بداند که حق امن ماندن و امنیت داشتن جزو حقوق طبیعی اوست و دیگران وظیفه دارند این حق او را به رسمیت بشناسند و رعایت کنند.

محافظت از بدن خود

کودک باید بداند که صاحب تمام بدن خود است و کسی حق ندارد بدون رضایت او و والدین‌اش، بدن وی را لمس کند.

کمک گرفتن از دیگران در برابر باج‌گیرها

افرادی که از بچه‌ها باج‌گیری می‌کنند از لحاظ روانی افرادی ترسو هستند که در برابر جمع هراسان می‌شوند و پا به فرار می‌گذارند. باید به کودک خود آموزش دهید که در چنین مواردی از دوستان نزدیک خود کمک بگیرد و حتما مساله را با مسوولان مدرسه یا با پدر و مادر در میان بگذارد. البته حتما به کودک بگویید در مواردی که باج‌گیرها برای او تهدید جانی داشتند مقاومت نکند. گاهی بچه‌ها از ترس اینکه به خاطر از دست دادن وسایل‌شان توسط والدین خود تنبیه شوند، به هیچ عنوان تسلیم نمی‌شوند و این بسیار خطرناک است.

گفتن حقیقت

اگر با فرزند خود مرتب صحبت کنید و همیشه به او یادآور شوید که پشتیبان همیشگی او در زندگی هستید، کودک هم یاد می‌گیرد مشکلات و رازهای خود را با شما در میان بگذارد و از شما کمک بگیرد.

مورد قبول قرارگرفتن

اگر فرزند شما مساله‌ای را که او را آزار می‌دهد یا باعث اضطراب او می‌شود برای شما تعریف کرد حتی اگر خیلی هم پیش‌پا افتاده بود هیچ‌گاه به او نخندید یا واکنشی نشان ندهید که او احساس حماقت کند چون این کار شما باعث می‌شود کودک کم‌کم مشکلات خود را بروز ندهد و اگر زمانی مورد آزار و اذیت واقعی هم قرار گرفت با شما مشورت نکند.

راز دار نبودن

همیشه برنامه‌های تلویزیونی بچه‌ها یا حتی خود والدین، کودکان را به رازدار بودن تشویق می‌کنند و به کودکان می‌آموزند این رازداری باعث اعتماد دیگران به آنها می‌شود اما باید به فرزندان خود تاکید کنید که هیچ رازی نباید بین آنها و افراد بزرگ‌تر دور از چشم والدین وجود داشته باشد چون اکثر افرادی که کودک آزاری می‌کنند، به کودک می‌گویند بوسیدن یا تماس بدنی بین ما، رازی است که غیر از ما دو نفر کسی نباید آن را بفهمد.

مهارت «نه» گفتن

برخی والدین به فرزندان خود می‌آموزندکه همیشه باید به حرف بزرگ‌ترها گوش کرد و همیشه حق با بزرگ‌ترهاست اما در واقع، این آموزش کاملا غلط است و کودک باید یاد بگیرد که گاهی هم به خواسته‌های دیگران «نه» بگوید چون در غیر این صورت کودک خود را تسلیم هر نوع خواسته‌ بیمارگونه و آزاردهنده‌ای خواهد کرد.

مخالفت با تماس بدنی

هر کودکی باید بداند که هیچ کس حق ندارد او را به زور ببوسد یا در آغوش بگیرد. باید به فرزند خود بیاموزیم که اگر فردی او را مجبور به انجام چنین کارهایی کرد، حتما به پدر و مادر یا بقیه اعضای خانواده اطلاع دهد.

صحبت نکردن با غریبه‌ها

کودکان هیچ‌گاه نباید با افراد غریبه صبحت کنند یا هدیه‌ای از آنها دریافت کنند حتی یک شکلات یا آدامس. البته به کودک خود آموزش دهید که گاهی استثناهایی هم وجود دارد. مثلا اگر در خیابان گم شد، باید پیش پلیس برود و از آنها کمک بخواهد.

قانون‌شکنی

به کودکان خود آموزش بدهید که در مواقع خطر اجازه دارند هر قانونی را زیر پا بگذارند. حتما به آنها بفهمانید که در شرایط بحرانی هر کاری برای نجات خود انجام دهند، با پشتیبانی کامل شما همراه است. مثلا می‌توانند فرار کنند، خیلی بلند فریاد بکشند، دروغ بگویند و …

بازی های خانوادگی شبانه داشته باشید
شب ها بازی های فکری و تفریحی شبانه ای داشته باشید که همه ی اعضای خانواده در آن شرکت داشته باشند. استراتژی های اتخاذ شده در این بازی ها به رشد فکری فرزندتان کمک می کند.

مهارت های برنامه ریزی پروژه را یاد دهید
در خانواده برنامه های زیادی وجود دارد، از مسافرت گرفته تا مهمانی رفتن. به هنگام برنامه ریزی کودکان را هرگز نادیده نگیرید. با هر برنامه ریزی مانند شرایط کاری رفتار کنید، از بارش فکری اعضا گرفته تا دادن مسئولیت به حتی کوچک ترین فرد خانواده.

از برنامه ریزی های تصویری استفاده کنید
برای یاد دادن هدف گذاری به کودکان، تصاویر کارهایی که باید انجام دهند را بکشید و به آنها بگویید که دور آن تصاویر را قیچی کرده و به ترتیب اهمیت روی مقوایی بچسبانند. در این فرآیند علاوه بر اینکه کودک ساعات خوشی را می گذراند، خواسته هایش را تجسم کرده و هدفگذاری را به خوبی می آموزد.

از دور مراقب کار کودک باشید
زمانی که فرزند تان روی پروژه ای کار می کند و به مشکل برمی خورد، سریع وارد میدان نشوید و بگذارید خودش راه حل کار را بیابد. پس از اتمام کار، می توانید از او نحوه ی پیشرفتش را جویا شوید و بپرسید آیا امکان انجام دادن پروژه به شکل دیگری وجود داشته است یا خیر؟

مربی پیدا کنید
هر قدر الگوی خوبی برای کودک تان باشید، وجود یک مربی یا راهنما می تواند کمک شایانی به رشد او کند. یک دوست قابل اعتماد یا یکی از اعضای خانواده، مخصوصا اگر علایق مشترکی با فرزندتان داشته باشد، می تواند نقش راهنمای او را بازی کند.

به خواندن تشویق کنید
تحقیقات زیادی اثر شگرف مطالعه ی تفریحی کودکان (در زمینه های متنوع) را نشان داده اند. کودکان بیشتر و سریع تر از دیگر گروه های سنی یاد می گیرند. 

کودکانتان را به خواندن کتاب تشویق کنید

 
به مثبت نگری کودک جایزه دهید
رابطه مستقیم مثبت نگری با موفقیت نباید در خانواده ی شما فراموش شود. زمانی که کودک تان با نگرش مثبتی مخصوصا در راه رسیدن به هدفش به مسایل نگاه می کند، به او جایزه دهید.

الگوی خوبی باشید
رهبر یک تیم باید الگوی مناسبی باشد. زمانی که فرزند دار می شوید این واقعیت پر رنگ تر می شود چرا که باید میان کارها و وظایف تان در محل کار و منزل، تعادل ایجاد کنید.

فعالیت های تیمی را تشویق کنید
ابتدا علاقه ی فرزند تان را پیدا کنید، سپس او را تشویق به شرکت در تیم های ورزشی مدرسه یا خارج از آن کنید. بهترین آموزش کار گروهی از طریق شرکت در تیم های ورزشی داده می شود.

بر استقامت تاکید کنید
بهترین رهبران، شکست را به همان خوبی می پذیرند که موفقیت را. رهبران آینده را باید در معرض نا امیدی قرار داد نه اینکه آنها را از چنین شرایطی محافظت کرد. بچه ها باید زمانی که شخص دیگری در انتخابات انجمن دانش آموزی برنده می شود، یاد بگیرند که شکست را تحمل کرده و به پیش روند.

مهارت های مذاکره را یاد دهید
به جای اینکه «نه یا بله» گفتن به موقع را به فرزندتان یاد دهید، پیشنهادی به او داده و با زیرکی او را مجبور به ادامه ی فکر درباره ی پیشنهاد کنید. مهارت های مذاکره از جمله تسلیم نشدن از طریق ارائه ی جایگزین را به آنها بیاموزید.

اجازه دهید تصمیم گیری کنند
بچه ها باید هر چه زودتر تصمیم گیری را یاد بگیرند، زیرا به هنگام مواجهه با حق انتخاب های زیاد به مشکل برمی خورند و از آنجا که همه چیز را با هم می خواهند، برایشان سخت است که انتخاب های شان را به دو یا سه تا تقلیل دهند. کریستی همسر John Rampton (کارآفرین) می گوید:

«مزایا و معایب هر انتخاب را به فرزندتان بگویید تا بتواند تصمیمش را با بیشترین آگاهی ممکن بگیرد. این کار در تصمیم گیری صحیح روزانه به او کمک شایانی می کند.»

اعتماد به نفس را تمرین کنید
زمانی که به همراه خانواده به رستوران می روید، آیا برای فرزندتان هم سفارش می دهید؟ شما می توانید از این فرصت استفاده کرده و بهترین تمرین اعتماد به نفس را با اجازه دادن به فرزندتان در سفارش دادن غذایش انجام دهید. با این کار به آنها اجازه می دهید که خودشان از راه معاشرت با دیگران به چیزهایی که نیاز دارند دست یابند.

به کار تشویق کنید
گاهی کودکان دوست دارند که کار را شروع کنند. برای مثال اگر او علاقه دارد که آبمیوه فروشی کوچکی را به پا کند، مشوق او باشید. با بالا رفتن سنش می تواند کارهای مهم تری را به عهده گیرد و این پذیرش مسئولیت، لازمه ی رهبری است.